Вось такое яно жыццё...

Перад ім ляжала амаль цэлая гара прысмакаў: каўбасныя абрэзкі, сакавітыя курыныя костачкі, тлустыя і духмяныя кумпячкі, здробнены халадзец. I ўсё гэта было яго, трэба толькі дацягнуцца. I ён пацягнуўся носам да той смакаты, усёй сваёй істотай прадчуваючы асалоду, зараз, зараз...
— Фараон!
Гучны воклік гаспадара вывеў яго з салодкага забыцця. Ён расплюшчыў вочы: каб жа ты спрахла, такое жыццё, гэта быў сон. Ён павярнуў галаву да Юзіка: што табе, маўляў, патрэбна.
— Фараон, узяць яе, узяць Рыжуху, узяць!
Фараон павярнуў галаву ў той бок, куды паказваў гаспадар: так і ёсць, зноў суседава Рыжуха лезе ў шкоду. I што за стварэнне, цалюткі дзень ганяй ды ганяй яе. Другія каровы як каровы, а гэта толькі цікуе, каб куды ўлезці. Ён неяк добра-такі хапіў яе за хвост, аж да крыві. Ды тады Юзік адлупцаваў яго. Фараону было балюча і крыўдна, ён жа стараўся, каб тая паскуда знала сваё месца, а атрымаў...
Ён доўга скавытаў у кустах і паўдня не падыходзіў да гаспадара. Але ж нічога не зробіш, трэба выконваць свае абавязкі, бо Юзік тады і карміць не будзе.


Фараон з гучным брэхам кінуўся адганяць карову. Тая незадаволена паглядзела ў яго бок і, хапянуўшы напаследак зялёнай і сакавітай кукурузы, павольна, быццам ведаючы, што Фараон яе не зачэпіць, пацягнулася да статка. Голас Юзіка мусіў Фараона вярнуць назад.
Мянушку гэту дадумаў сам Юзік. Калі ён прынёс малога шчанюка, то па тэлевізары якраз ішла перадача пра жыццё нейкага фараона Рамзеса. І Юзіку спадабалася нязвыклае слова.
— А што, — заявіў ён нападпітку, — гучнае імя, ні ў аднаго сабакі ў акрузе няма такой мянушкі, гучыць горда. Усё, будзеш у мяне Фараон.
Хай сабе і Фараон, яму тады было ўсё роўна, ды і цяпер таксама. А што, жыццё неблагое, цэлымі днямі на волі, а не на ланцугу. Кормяць у цэлым спраўна. Асабліва калі Юзік падап'е, тады ён сама дабрыня: пацалуе Фараона ў пысу, абдыме яго, дасць нечага смачнага і размаўляе з ім.
— Што ты, браце, разумееш у жыцці, сядзіш толькі і чакаеш, калі паесці дадуць. Ну ўжо еш, еш. А тут круцішся цэлымі днямі, усё адно і тое ж, ніякага прасвету. I дома спраў мора, гаспадарка гэтая. А людзі вось жывуць, палацы сабе ў Амерыцы купляюць, адпачываюць у цёплых краінах.
Вось там жыццё, браток. А, ні халеры ты не разумееш.
Канешне, нічога ён не разумее... Ды, можа, болей за гэтага Юзіка. Людзі нейкія дзіўныя істоты: маюць столькі ежы рознай, добрыя і вялікія буды. Што ім яшчэ трэба? Дык не, шукаюць яшчэ нечага. Эх, каб мне такое жыццё. А калі вечарам Юзік нападпітку вяртаецца дахаты, то Ніна, Юзікава жонка, лямантуе: зноў недзе набраўся, і калі яно скончыцца, яна цэлымі днямі круціцца, як вавёрка ў коле, а яму толькі піць. Находзіць каса на камень, і яны цалюТкі вечар сварацца. Чаго сварацца, Юзік нічога кепскага не робіць, наадварот, такі спагадлівы. Не, не разумее ён жанчыну. Вось хай паглядзяць, якое жыццё ў суседскага сабакі Эндзі: той пародзісты, паляўнічы сабака. Таму яго трымаюць у невялікім закуточку, што называюць вальерам, раз у дзень, а то і радзей, выгуляюць і ўсё. Сядзіць той бедны Эндзі і скуголіць за сеткай, паглядае, як другія вольна бегаюць. Пару разоў у год гаспадар з ім з'ездзіць на паляванне і пасля гэтага зноў у закуток. Ці ж гэта жыццё?
Сонца павярнула на другую палову дня. Каровы, палёгшы, зжавалі сваю жуйку, было ціха і цёпла. Юзік, папалуднаваўшы, прылёг каля дуба. Фараон, з'еўшы тое, што даў гаспадар, таксама ляжаў, падлажыўшы лапы пад галаву і ткучы свае думкі. Калі-нікалі ён расплюшчваў вочы, каб ведаць, ці ўсё ў парадку, ці на месцы статак. Трэба пільнаваць, пакуль Юзік давярае яму. Не так даўно пастух з суседняй вёскі, паглядзеўшы, як Фараон спрытна пасе, нават прапаноўваў Юзіку грошы за яго. Але ж Юзік адмовіў. А Фараон сам ад яго збег бы, не спадабаўся той пастух яму. Тым часам ён заўважыў, што да іх наблізіўся чалавек. Фараон нядобра аскаліўся і забрахаў: ён пазнаў Сцяпана Карпіна з іхняй вёскі. Некалі, калі Фараону было каля года, ён, гуляючыся, падбег да Сцяпана і пачаў скакаць каля яго. А той два разы вельмі ж балюча даў яму пад рэбры. Ні за што. 3 таго часу ён ніколі не прапусціць свайго крыўдзіцеля, заўсёды аблае, калі той ідзе па вуліцы. Вось і зараз ён кінуўся на яго, але ж Юзік-такі запыніў.
Мужчыны павіталіся, загаманілі аб нечым сваім. Фараон не любіць людзей, што крыўдзяць сабак. Ёсць такія і ў іхняй вёсцы. Дзеля праўды трэба сказаць, што ў гэтай сям'і яго не крыўдзяць. Колька, Юзікаў сын, часта падсілкоўвае яго, калі ўкрадзе што са стала і бацькі не бачаць. Заўсёды з ім гуляе. Фараон яго таксама любіць, і калі той прыйдзе да яго, заўсёды падскочыць і аблізвае твар Колі. А той адпіхвае, уцякае. Не, тут яму пашанцавала, у цэлым неблагая сям'я.
Карпін пайшоў сабе. Неўзабаве і каровы сталі падымацца з належаных месцаў і зноў брацца за сваю вечную справу — набіваць страўнікі травой. Хочаш не хочаш, а за імі трэба рушыць. Юзік свіснуў яму, і яны пакіравалі ўздоўж поля. Дзень паціху коціцца сабе, хутка і дахаты. Так вось ён і жыве, у турботах і бегатні. Ды ён не бядуе, яму падабаецца жыццё. Няма калі асабліва ўглядацца і думаць, патрэбна ісці наперад, бо Рыжуха ўжо рвецца дахаты раней. Калі яе не запыніць, то ўзрушыцца і ўвесь статак. Ну вось, ужо Юзік загадаў кіраваць кароў у вёску. Фараон, весела падбрэхваючы і задаволена круцячы хвастом, стаў заганяць статак. Каровы ўвайшлі ў вёску, гонячы за сабой воблачка шэрага пылу, затым сталі расходзіцца па дварах. Некаторыя гучна мыкалі, быццам дакараючы сваіх гаспадынь за тое, што іх не сустракаюць. Фараон са стомленым выглядам прылёг каЛя буды, чакаючы вячэры. Ён любіць такія ціхія летнія вечары. У вёсцы ціха, толькі там-сям даносяцца нечыя галасы, крыкі дзетвары і далёкі сабачы брэх. Хораша, прывычна і ўтульна. Коля прынёс яму ежу, прылашчыў. Фараон завіляў хвастом і лізнуў яму руку. А сонца садзілася ўсё ніжэй і ніжэй, барвовы шар паступова хаваўся за борам. А назаўтра яно зноў узыдзе, і наступіць новы дзень, нечым падобны на сённяшні, нечым будзе адрознівацца. Вось такое яно, жыццё.
Ноччу Фараону зноў сніліся каўбасныя абрэзкі, сакавітыя курыныя костачкі, духмяныя і тлустыя кумпячкі, здробнены халадзец. Усё гэта багацце ляжала перад ім, быццам запрашаючы: бяры, еш, бач, як смачна. I Фараон з усіх сваіх сабачых сіл цягнуўся да гэтай смакаты і ніяк не мог дацягнуцца.

МІХАІЛ ЗІЗЮК
г. Навагрудак.