Да 125-годдзя з дня нараджэння Якуба Коласа

У доме-музеі Адама Міцкевіча адбылася ўрачыстая вечарына, прысвечаная 125-годдзю з дня нараджэння класіка беларускай літаратуры Якуба Коласа.
















Фотаздымкі Ірыны Лазаравай

Вольга Іпатава ў Навагрудку

13 лістапада ў Навагрудскім дзяржаўным гандлёва-эканамічным каледжы адбылася сустрэча з вядомай пісьменніцай Вольгай Іпатавай.

Дырэктар НДГЭК З. М. Шляхцюк і Вольга Іпатава

У апошні час пісьменніца актыўна распрацоўвае гістарычную тэму. Ефрасіння Полацкая, княгіня Елізавета Астрожская, Святаслава, Давыд Гарадзенскі, князь Альгерд – няпоўны пералік яе гістарычных герояў.

Вольга Іпатава нарадзілася 01.01.1945 г. у гарадскім пасёлку Мір Карэліцкага раёна Менскай вобласці ў сям'і служачых.

Пасля смерці маці выхоўвалася ў дзіцячым доме (1956-1961). У 1961 г. скончыла ў Горадні сярэднюю школу №– 7 і паступіла на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

У 1963 г. перавялася на завочнае аддзяленне (скончыла ў 1967). Настаўнічала ў вёсцы Руба на Віцебшчыне, працавала таваразнаўцам у Віцебскім абласным кнігагандлі (1964), інструктарам, загадчыкам сектара ў Гарадзенскім гаркоме камсамола (1965-1968), рэдактарам на абласной студыі тэлебачання (1968-1970).

У 1970-1973 гг. - літсупрацоўнік газеты «Літаратура і мастацтва», затым літкансультант газеты «Чырвоная змена». У 1975-1978 гг. - аспірантка Літаратурнага інстытута ў Маскве. Зноў працавала літкансультантам у «Чырвонай змене» (1978-1979).

У 1985-1989 гг. - галоўны рэдактар літаратурна-драматычных перадач Беларускага тэлебачання. З 1989 г. - загадчык аддзела, з 1990 г. - намеснік галоўнага рэдактара часопіса «Спадчына». Сябра СП СССР з 1970 г.

Узнагароджана ордэнам «Знак Пашаны» і медалём Францыска Скарыны.

Друкуецца з 1959 г. Аўтар зборнікаў вершаў «Раніца» (1969), «Ліпеньскія навальніцы» (1973), «Парасткі» (1976), зборнікаў аповесцей і апавяданняў «Вецер над стромай» (1977, расейскае выданне, Масква, 1980, адзначана на Ўсесаюзным конкурсе імя М.Горкага, 1981), «Дваццаць хвілін з Немезідай» (1981), «Перакат» (1984), «За морам Хвалынскім» (1989), кніжак для дзяцей «Снягурка» (1974) і «Казка пра Паўліна» (1983). Напісала тэлеп'есу «Давыд Гарадзенскі» (пастаўлена ў 1988).

Граф О’Рурк

Древнеиндийская мудрость гласит - богатство оставляет умершего на пороге дома, друзья и родные оставляют его на кладбище, и лишь добрые и злые дела следуют за ним и после смерти.


В деревне Вселюб была когда-то усадьба, в которой на протяжении нескольких столетий жил род О’Рурков, который имел ирландское происхождение. Во второй половине ХУІІІ века представители этого рода нанялись на службу к русской императрице Елизавете Петровне, а в начале ХІХ века генерал И.О’Рурк поселился во Вселюбе. О’Рурки имели крупные земельные владения в Новогрудском уезде. Последний представитель этого рода в 1939 году был арестован и вывезен большевиками.
Давно нет в живых хозяина поместья – остались только, как немые свидетели, деревья парка и людская память, а это значит и слава об этом человеке.


Каким он был – граф О’Рурк, последний владелец Вселюба? Об этом воспоминания жительницы деревни, бывшей учительницы, Елены Сергеевны Атопович.
“Я тогда была ещё школьницей. Мой отец работал у графа сначала столяром. Но однажды произошёл такой случай... Хозяину дома привезли из Кракова часы после ремонта. Но оказалось, что они опять не работают. И управляющий высказал мысль, что их надо бы показать моему отцу. Граф был человеком впыльчивым и сразу отреагировал на это предложение очень резко. Но быстро успокоился и потом согласился. Когда же мой отец привёл часы в надлежащее состояние – граф обрадовался, заплатил и сказал: “Сейчас у меня есть мастер од забора до часов”.
И, вобще он был не жадным человеком – всем своим работникам платил хорошее жалованье. Однажды после бури с костёла были сорваны листы жести. И за такой ремонт никто не хотел браться – в связи с опасностью падения с высоты. Мой отец всёже рискнул. Привязавшись верёвками, починил крышу. На вопрос О’Рурка – сколько он хотел бы получить за свою работу – скромно ответил, что приблизительно двадцать злотых, на что граф возразил: “Ты рисковал своей жизнью”, – и дал вместо двадцати – сто злотых.
Не отказывал он в просьбах и всем тем, кто приходил к нему за помощью. Хотя иногда и возмущался, приговаривая, что он не солнце и всех не может обогреть. Но когда люди всё-таки не уходили и стояли дальше – то, как правило, им подавали какую-то дань.


Мы, тогда ещё школьники, часто готовили концерты и относили в графское имение приглашения. Сам граф на концерты никогда не приходил. Но тех детей, кто приносил билетики – всегда благодарили. Нам давали конфеты, выпечку, угощали напитком “чайного гриба” и всегда давали 5 злотых.
В тех случаях, когда в лесу вспыхивал пожар, то всем тем сельчанам, которые принимали участие в тушении огня – он также назначал вознаграждение в виде целого воза дров из леса.
В имении графа был садовник. И в саду росли не только декоративные и плодовые деревья, но и много цветов. Нарциссы, пионы, гладиолусы и другие цветы благоухали с ранней весны и до позней осени.
Хотелось бы добавить, что поскольку сад давал хорошие урожаи – в имении были специальные сушилки (сушарни) дли приготовления сухофруктов. В хозяйстве были также кони, коровы. А вот овец граф не держал.
Был религиозным человеком – исповедовал католицизм. Постоянно ходил на службы и по средам и пятницам постился. О’Рурк не раз говорил моему отцу, что был бы очень рад, если бы отец принял католическую веру. Но отец был человеком православным и веру менять не хотел. Кроме того, моего отца односельчане всегда выбирали старостой в церкви, и он не мог подорвать доверие этих людей. И несмотря на то, что в этом плане мой отец не соответствовал как бы мечтам графа – он всегда относился с уважением к отцу, ценил его, как хорошего работника. Потому в этом отношении можно говорить, что граф был демократичным человеком.
Помню, что граф рано овдовел. И на прогулках его часто сопровождала экономка Гелена. Если кто-либо с ним здоровался – он всегда приподнимал свою шляпу. Этой привычке он не изменил и тогда, когда прощался со Вселюбом последний раз – это было в 1939 году, когда пришла Советская власть. Я хорошо помню тот день. Графа О’Рурка, управляющего Янца и войта Августовского большевики посадили на пустой воз и повезли по улице. И до сих пор в моей памяти отчётливо осталось то мгновение, когда беспомощный пожилой человек приподнял шляпу и поклонился стоящим простолюдинам. Без слёз смотреть на это было невозможно” - так окончила свои воспоминания Елена Сергеевна Атапович. И в её глазах показалась слеза – слеза о далёком и драматическом прошлом.

Якуб Колас і Навагрудчына

Якуб Колас у час сустрэчы з жыхарамі Навагрудка

Жыццё народнага паэта Беларусі Якуба Коласа доўгі час было звязана з навагрудскай зямлёй. У перыяд з 1946 па 1956 год ён не раз выбіраўся дэпутатам у Савет Саюза Вярхоўнага Савета СССР ад Навагрудскай выбарчай акругі. Сюды ён наведваўся для правядзення перадвыбарных сустрэч, а таксама ўжо як дэпутат Вярхоўнага Савета СССР. Гэтую зямлю ён любіў і шанаваў як радзіму вялікага польскага паэта Адама Міцкевіча.
Упершыню Якуб Колас пабываў у Навагрудку яшчэ ў канцы 1940 года, у складзе рэспубліканскай камісіі па правядзенню мерапрыемстваў, звязаных з 85-годдзем са дня смерці Адама Міцкевіча. Разам з Я.Купалам, П.Броўкам, Я. Бранеўскай і іншымі дзеячамі беларускай культуры Якуб Колас наведаў Навагрудак, пабываў у Доме-музеі Адама Міцкевіча.


Ужо пасля вайны, у студзені 1946 года Якуб Колас упершыню быў вылучаны кандыдатам у дэпутаты Вярхоўнага Савета СССР па Навагрудскай выбарчай акрузе і ў суправаджэнні Пятра Глебкі накіраваўся ў перадвыбарную паездку па Навагрудчыне. Тут Якуб Колас сустрэўся з калектывам шклозавода “Нёман”. “Выбаршчыкі шчыра і цёпла віталі гасцей, задавалі шмат пытанняў, была жывая гутарка з прысутнымі. Потым вярнуліся ў Навагрудак, дзе правялі другую сустрэчу. На яе прыйшлі многія жыхары горада. Якуб Колас выступіў з прамовай, гаварыў пра адбудову краіны, пра надзённыя клопаты.” Пасля афіцыйнай часткі сустрэчы Якуб Колас размаўляў з жыхарамі Навагрудка, раздаваў аўтографы. У Навагрудскім гістарычна-краязнаўчым музеі ёсць кніга Якуба Коласа “Сымон Музыка”, якую ён падарыў пачынаючаму тады Навагрудскаму паэту Самсону Пярловічу падчас адной з такіх сустрэч у 1946 годзе. У гэты прыезд на Навагрудчыну Якуб Колас наведаў таксама мястэчка Любчу, пабываў у Карэлічах, Гарадзішчы, Баранавічах, на возеры Свіцязь. Пасля гэтай паездкі, у Літаратурнай газеце быў надрукаваны артыкул “В родных местах”, у якім Якуб Колас апісвае сустрэчу ў мястэчку Гарадзішча з партызанамі, атрад якіх насіў яго імя. Пасля гэтай перадвыбарнай паездкі Якуб Колас зрабіў запіс у дзённіку 29 студзеня: “Усюды, дзе ні былі, сустракалі нас шчыра, гасцінна, прыязна.”
Аб уражаннях Якуба Коласа ад возера Свіцязь успамінаў пісьменнік Яфім Садоўскі: “Дарогу Колас, па яго асабістаму прызнанню, любіў. Яна быццам акрыляла, надавала моцы. А ў апошнія гады паэт пры найменшай магчымасці ездзіў па любімых мясцінах, дзе ведаў кожную сцяжынку. Возера Свіцязь Колас называў самым прыгожым у Беларусі, і калі яно не ляжала на шляху, а знаходзілася ўбаку, то вадзіцель збочваў, каб наведаць гэты цуд беларускай прыроды. ... Пешшу па свежай сцяжынцы падышлі да зімовага возера. Канстанцін Міхайлавіч доўга моўчкі на беразе стаяў, потым прыгадаў 1940 год, калі яму патрабавалася першы раз прыехаць у Навагрудак на першае паседжанне рэспубліканскай камісіі па правядзенню 85-годдзя з дня смерці вялікага польскага паэта Адама Міцкевіча”.
У лютым 1950 года Якуб Колас зноў зарэгістраваны кандыдатам у дэпутаты Вярхоўнага Савета СССР па Навагрудскай выбарчай акрузе. Газета “Звязда” ад 21 лютага 1550 года ў рубрыцы “Рэгістрацыя кандыдатаў у дэпутаты” паведамляла аб рэгістрацыі кандыдытам у дэпутаты Савета Саюза ад Навагрудскай выбарчай акругі Міцкевіча Канстанціна Міхайлавіча (Якуба Коласа), 1882 года нараджэння, пражываючага ў горадзе Мінску, члена ВКП(б), народнага паэта Беларусі, віцэ-прэзідэнта Акадэміі навук БССР. У камісію па выбарах у Савет Саюза Вярхоўнага Савета СССР паступілі пратаколы перадвыбарчых агульных сходаў рабочых, інжынерна-тэхнічных работнікаў і служачых шклозавода “Нёман”, выкладчыкаў і студэнтаў Навагрудскага педвучылішча аб вылучэнні кандыдатам у дэпутаты Савета Саюза Канстанціна Міхайлавіча Міцкевіча (Якуба Коласа), а таксама заява, у якой ён дае згоду балатыравацца па Навагрудскай выбарчай акрузе. У канцы лютага - пачатку сакавіка, Якуб Колас пачаў праводзіць сустрэчы з выбаршчыкамі Навагрудскай акругі. У гэтай паездцы Якуба Коласа суправаджаў, як давераная асоба, Максім Лужанін, які расказваў аб жыццёвым і творчым шляху кандыдата ў дэпутаты, аб яго грамадскай дзейнасці. Сустрэчы з выбаршчыкамі праходзілі на шклозаводзе “Нёман”, у Навагрудку. “З’яўленне на трыбуне класіка беларускай літаратуры было сустрэта бурнай авацыяй прысутных. Усе стоячы горача віталі любімага песняра. “Дарагія таварышы выбаршчыкі, – звярнуўся Якуб Колас, – дазвольце сказаць вам вялікі дзякуй за аказаны давер. Я рады бачыць вас, браты і сёстры, людзей, якія мужна змагаліся з гітлераўскімі акупантамі і сёння сваімі рукамі залечваюць раны, нанесеныя лютай вайной. Будзем жа ўсімі сіламі ўмацоўваць нашае жыццё, будзем змагацца за трывалы мір ва ўсім свеце”. Пасля выступлення адбыўся канцэрт мастацкай самадзейнасці, дзе гучалі песні на словы паэта.
2 сакавіка 1950 года Якуб Колас зноў абіраецца дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР па Навагрудскай выбарчай акрузе.
У лютым 1954 года Я.Колас у трэці раз вылучаны кандыдатам у дэпутаты Вярхоўнага Савета СССР па Навагрудскай выбарчай акрузе №549. 3 сакавіка 1954 года пачалася чарговая перадвыбарная паездка Якуба Коласа па Навагрудчыне. Якуб Колас зноў сустракаўся са сваімі выбаршчыкамі, пабываў на Нёмане, возеры Свіцязь. Былы настаўнік Валеўскай сярэдняй школы Уладзімір Урбановіч успамінаў: “Многія помняць гэтыя сустрэчы. Помню іх і я. Звычайна народны паэт, падняўшыся на трыбуну, адкладваў убок акуляры, адсоўваў лісткі напісанай прамовы і пачынаў проста і шчыра гутарыць з народам. У яго прамове не было адточаных, траскатлівых выразаў, прамоўніцкіх жэстаў. Ён проста гутарыў, раіўся са сваімі выбаршчыкамі так, як гэта робяць у дружнай і шчырай сям’і. Пасля афіцыйнага сходу кандыдат у дэпутаты звычайна яшчэ доўга заставаўся ў зале, гутарыў з тым, хто да яго звяртаўся. Я бачыў усё – гэта быў не проста давер, а выражэнне народнай любві да свайго духоўнага настаўніка”.
14 сакавіка 1954 года адбыліся выбары і Якуб Колас быў абраны дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР.
Навагрудская зямля заўсёды прыцягвала пісьменніка сваёй старажытнай гісторыяй і непаўторнай прыгажосцю. Якуб Колас высока цаніў творчасць вялікага польскага паэта Адама Міцкевіча. Ён быў знаёмы з паэмамі і вершамі паэта яшчэ з дзяцінства. Леў Мірачыцкі ў артыкуле “Якуб Колас і польская культура” піша: “Патрыятычная творчасць Адама Міцкевіча рабіла ўплыў на ўсе краёвыя літаратурныя таленты. Невялікі графічны партрэт польскага паэта работы навагрудскага мастака Казіміра Мардасевіча распаўсюджваўся ў шматлікіх копіях мясцовых рысавальшчыкаў. Па сямейнаму паданню такі партрэт у рамцы з пазалочанай абводкай вісеў на сцяне і ў бацькоўскай хаце будучага беларускага паэта. Знамянальна таксама і тое, што яго падаравала Кастусю Міцкевічу хросная маці “пані Аксеня”, жонка работніка лясніцтва. Як дарагую рэліквію ў сям’і захоўвалі томік “Балад і рамансаў” польскага паэта”. Ужо будучы вядомым паэтам Якуб Колас не раз звяртаўся да творчасці Адама Міцкевіча. У артыкуле “Светлыя старонкі дружбы”, надрукаваным у ЛІМе ў лістападзе 1955 года да 100 годдзя з дня смерці Адама Міцкевіча Якуб Колас разглядае творчы шлях паэта, яго месца ў польскай літаратуры, вызначае характэрныя рысы яго творчасці, вялікую ролю мастацкай спадчыны выдатнага польскага паэта для сучаснасці, сусветнае значэнне яго паэзіі.
29 лістапада 1955 года Якуб Колас уступнай прамоваю адкрывае вечар, прысвечаны 100-годдзю з дня смерці А.Міцкевіча ў якой гаворыць аб тым, што імя Адама Міцкевіча з’яўляецца нацыянальным гонарам, што ў яго натхнёных творах знайшлі адлюстраванне перадавыя ідэі свайго часу.
У часопісе “Беларусь” №11 за 1955 год быў надрукаваны артыкул “Вялікі друг народа”, у якім Я.Колас гаворыць аб вялікай любові польскага паэта да сваёй радзімы, пра беларускую прыроду, якая натхняла музу польскага паэта, разглядае народнасць як вызначальную рысу творчасці Міцкевіча. “Народнасць паэзіі Міцкевіча, глыбіня пранікнення паэта ў душу народа, веданне яго дум і спадзяванняў, вуснай творчасці, побыту, прыроды – сапраўды здзіўляе” – піша Я.Колас ў сваім артыкуле.
Сёння, успамінаючы мінулыя гады, навагрудчане могуць ганарыцца, што з нашым горадам быў звязаны лёс вялікага паэта нашай Бацькаўшчыны. Яшчэ сёння у Навагрудку памятаюць аб сустрэчах з народным паэтам Беларусі Якубам Коласам, які па- сапраўднаму клапаціўся пра надзённыя праблемы сваіх выбаршчыкаў. У Навагрудку на перакрыжаванні вуліц Адама Міцкевіча і Віктара Валчэцкага, побач з аўтавакзалам стаіць бюст Якубу Коласу – народнаму паэту Беларусі. Гэты помнік быў пастаўлены ў знак асобай павагі навагрудчан да народнага песняра.

Літаратура:
1. Жыгоцкі М.Р. Сэрца пакідаю вам: Па Коласаўскіх мясцінах. – Мн.: Полымя, 1993.
2. Мірачыцкі Л.П. Якуб Колас і польская культура./ Каласавіны. Тэзісы дакладаў і паведамленняў навуковай канферэнцыі, прысвечанай 105-й гадавіне з дня нараджэння народнага паэта Беларусі Якуба Коласа
3. Мушынскі М.І. Якуб Колас: Летапіс жыцця і творчасці. – Мн.: Маст. літ., 1982.
4. Урбановіч У. Якуб Колас і Навагрудчына. Новае жыццё №№138- 140 / 1989.
5. Часопіс “Полымя” №12 / 1955
6. Часопіс “Беларусь” №11/ 1955

Галіна Кавальчук –
навуковы супрацоўнік Навагрудскага гістарычна-краязнаўчага музея.

Час збіраць камяні?

Уздоўж дарог, на ўзлесках і палетках утульна ўладкаваўшыся на зямлі ляжаць замшэлыя камяні. Трапілі яны ў нашую мясцовасць з апошнім ледавіком і з тых далёкіх часоў маўкліва ўглядаюцца ў зямное жыццё. Сёння на тэрыторыі Навагрудчыны сустракаецца не толькі шмат цікавых валуноў, але і крэмянёў, з якімі чалавек таксама пазнаёміўся ў першыя часы свайго існавання.


Вывучаючы глебы нашага рэгіёна вучоныя-прыродазнаўцы ў розныя часы знаходзілі ў ваколіцах Навагрудка розныя напаўкаштоўныя камяні, якія карысталіся раней вялікім попытам. Напрыклад, французскі вучоны Жылібер, даследуючы тэрыторыю панямоння ў пясчаных пластах натыкаўся на паўкаштоўныя агаты і сердалікі, змешаныя са скамянеласцямі, а таксама ўбачыў тут мноства невядомых раней крэмянёў, якія звонку былі пакрытыя белай карой, а унутры былі чорнымі, бліскучымі і цвёрдымі. А паміж камянямі траплялася шмат скамянелых дагістарычных малюскаў – эхінітаў, белямнітаў, тэктанітаў.

Крэмень – вельмі цікавы мінерал, які па хімічнаму складу – гэта аморфная структура, забруджаная дамешкамі вокісу крэмнязёму. Крэмень часцей за ўсё шэрага ці амаль чорнага колеру. Але ёсць і жоўта-карычневыя, бурыя, блакітна-шэрыя. Крэмень можна збіраць па самых розных прыкметах – па колеру і малюнку, па памерах і форме, па падабенству крэменя да жывых істот ці якіх-небудзь прадметаў, па колькасці дзірак.


На тэрыторыі Навагрудчыны сустракаецца таксама шмат цікавых валуноў, якія маюць прыгожую форму і ўнутраную структуру. Людзі даўно заўважылі прыгажосць камянёў і пачалі іх выкарыстоўваць спачатку як будаўнічы матэрыял, а затым і ў афармленні ўнутраных і знешніх інтэр’ераў.


На першы погляд здаецца, што камяні падобныя адзін да аднаго, амаль аднолькавыя. Але на самой справе ў прыродзе не зноўдзеш і двух падобных адзін да аднаго экзэмпляраў. Яны адрозніваюцца паміж сабой колерам, унутранай будовай і незвычайнымі формамі. І таму камяні так прывабліваюць народных умельцаў, якія ствараюць з іх непаўторныя скульптурныя вобразы.


У Навагрудку маецца некалькі валуноў, якія выкарыстаны для ланшафтнага аздаблення горада. Прыгожыя валуны ляжаць каля Замкавай гары, Кургана Міцкевіча, Гары Міндоўга і ў іншых месцах горада.


Але камяні прываблівалі здаўна людзей не толькі як каштоўны будаўнічы матэрыял. Да камянёў адносіліся як да жывых істот, іх выкарыстоўвалі ў правядзенні розных рэлігійных абрадаў, пра іх складалі легенды і паданні, іх ушаноўвалі як святых, давалі ім назвы. Многім камяням і сёння пакланяюцца, ім моляцца, да іх прыносяць кветкі. Дажджавая вада з выемак гэтых камянёў лічыцца святой.

Ёсць шмат культавых камянёў і на Навагрудчыне. У вёсцы Сянежыцы, на могілках, ляжыць камень са слядамі Багародзіцы і чорта. След Багародзіцы цалуюць, а ў след чорта плююць. Па аднаму з паданняў, слядкі – гэта пальцы Багародзіцы і пятка чорта. Чорт гнаўся за Багародзіцай, але не змог дагнаць. Яна схавалася ў манастыры і стала тварыць цуды. Раней ад следавіка жанчыны на каленях з малітвамі ішлі да “Капліцы ў рове”.


Каля вёскі Ваўковічы былі валуны, якія нагадвалі акамянелых валоў. Вядома паданне, у якім гаворыцца, што ў першы дзень Вялікадня, калі працаваць было вялікім грахом, адзін гаспадар выйшаў у поле з двума валамі, і не паспеў ён яшчэ ўзараць першую баразну, як валы ператварыліся ў камяні, а іх гаспадар у сасну.



Яшчэ і сёння абапал дарог можна сустрэць валуны, на якіх выбіты літары альбо крыжы. Сустракаюцца на Навагрудчынеі каменныя крыжы. Калісьці такія крыжы ставіліся на скрыжаванні дарог, па краях вёсак і гарадоў для заступніцтва падчас войнаў ці эпідэмій, а таксама на могілках. Усе такія помнікі вартыя ўвагі і патрабуюць аховы.


Непрыемна ўражлівае такая сучасная з’ява, калі абапал шасейных дарог можна ўбачыць прыгожыя валуны, на якіх намаляваны фарбамі розныя жывёлы, ці на іх робяцца надпісы, напрыклад такія як “Беражыце прыроду” і г.д. Такі валун, на мой погляд, страчвае сваю першапачатковую прыродную прыгажосць. Падобная неразумная дзейнасць чалавека можа ў будучым прывесці да памяншэння колькасці валуноў, а можа нават і да поўнага іх знішчэння.

Г.Кавальчук –навуковы супрацоўнік Навагрудскага гістарычна-краязнаўчага музея.
Фотаздымкі Руслана Дробыша

Творчая сустэча з навукоўцам В. А. Чамярыцкім

11 лістапада 2007 года у гістарычна-краязнаўчым музеі адбылася творчая сустрэча з Лаўрэатам дзяржаўнай прэміі ім. Ф. Скарыны, загадчыкам аддзела старажытнай беларускай літаратуры ў інстытуце ім. Я. Купалы Вячаславам Антонавічам Чамярыцкім. На працягу ўсяго жыцця яго дзейнасць цесна звязана з даследваннямі па даўняй беларускай літаратуры. На сустрэчу з навукоўцам завіталі слухачы самага рознага ўзросту – тут прысутнічалі і школьнікі, і студэнты гандлёва- эканамічнага каледжа, і выкладчыкі гэтага ж каледжа, і асобы пенсіённага ўзросту.




Вячаслаў Чамярыцкі нарадзіўся 22.07.1936 г. у вёсцы Рабкі Дзятлаўскага раёна Гарадзенскай вобласці ў сялянскай сям'і.


Скончыў беларускае аддзяленне філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1958). Працаваў настаўнікам Слабадской сямігадовай школы Вілейскага раёна (1958-1959), карэктарам маладэчанскай абласной газеты «Чырвоны сцяг» (1959), інспектарам аддзела народнай асветы Маладэчанскага раёна (1959-1962). Скончыў аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР (1965). З 1965 г. - навуковы супрацоўнік інстытута. Кандыдат філалагічных навук. Сябра СП СССР з 1983 г.

Узнагароджаны медалём Францыска Скарыны.


Друкавацца пачаў з вершаў у 1952 г. (наваградская раённая газета «Новае жыццё»). З рэцэнзіямі, літаратурна-крытычнымі артыкуламі, даследаваннямі па старажытнай літаратуры выступае з 1959 г.


Аўтар манаграфіі «Беларускія летапісы як помнікі літаратуры: Узнікненне і літаратурная гісторыя першых зводаў» (1969), брашуры «Беларускі тытан эпохі Адраджэння» (1990), аўтар кнігі «Францыск Скарына» (з Г.Галенчанкам і В.Шматавым, на французскай мове - 1979 і на ангельскай - 1980, Парыж), напісаў даклад на IX Міжнародны з'езд славістаў «Традыцыі літаратуры старажытнай Русі ў беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд» (з А.Коршунавым, А.Лойкам, 1982), адзін з аўтараў «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» (т. I, 1968), «Истории белорусской дооктябрьской литературы» (1977), «Истории всемирной литературы» (т. 3, 1985; т. 4, 1987), падручніка для ВНУ «Гісторыя беларускай літаратуры: Старажытны перыяд» (1985).


Перакладае са старажытнарускай і старабеларускай моў. Прымаў удзел у выданні «Поўнага збору рускіх летапісаў» (т. 32 і 35), складальнік зборніка «Слова пра паход Ігаравы» (1986).