14 лют 2009 г.

Каляндар гістарычных і памятных дат Навагрудчыны на 2009 год

1044 – 965 гадоў з першага ўпамінання пра Навагрудак.
1249 – 760 гадоў назад Міндоўг пачаў княжыць у Навагрудку.
1314 – 695 гадоў з дня штурма крыжакамі Навагрудскага замка на чале з магістрам Генрыхам фон Плоцке.
1394 – 615 гадоў з дня штурма Навагрудскага замка крыжакамі на чале з магістрам Конрадам фон Юнінгемам.
1444 – 565 гадоў назад вялікі князь Аляксандр Ягелончык даў Навагрудку Грамату на няпоўнае самакіраванне.
1514 – 495 гадоў назад упершыню ў дакументах упамінаецца вёска Ваўковічы.
1519 – 490 гадоў назад на сродкі Канстанціна Астрожскага пабудавана Барысаглебская царква.
1524 – 485 гадоў назад упершыню ўпамінаецца вёска Кусціна.
1529 – 480 гадоў назад выдадзены першы Статут Вялікага княства Літоўскага.
1534 – 475 гадоў назад ваколіцы “Ноўгародка Літоўскага” былі спустошаны маскоўскімі войскамі.
1539 – 470 гадоў таму ў Навагрудку была адкрыта першая гімназія.
1554 – 455 гадоў назад у дакументах упершыню ўпамінаюцца вёскі Мондзіна, Ятра.
1559 – 440 гадоў назад прадстаўнікамі Навагрудскага ваяводства была падпісана Люблінская унія.
1559 – 440 гадоў з першага ўпамінання ў дакументах вёсак Негрымава, Радагошча, Рутка-І, Валеўка, Кашалева, Нязнанава, Пуцавічы, Байкі, Лоўчыцы.
1599 – 410 гадоў назад упершыню ў дакументах упамінаецца вёска Сялец.
1624 – 385 гадоў назад на сродкі віленскага ваяводы Кшыштафа Хадкевіча у Навагрудку быў заснаваны касцёл і кляштар Дамініканаў.
1624 – 385 гадоў назад пры Барысаглебскай царкве ў Навагрудку быў заснаваны Базыльянскі жаночы кляштар.
1629 – 380 гадоў з дня нараджэння Кміты Пятра Бластуса – друкара і кнігавыдаўца, заснавальніка Любчанскай друкарні.
1649 – 360 гадоў назад на сродкі падканцлера Вялікага княства Літоўскага Казіміра Сапегі ў Навагрудку быў заснаваны кляштара Баніфратаў.
1714 – 295 гадоў назад пры Навагрудскім езуіцкім касцёле быў адкрыты калегіум.
1729 – 280 гадоў з дня нараджэння Іахіма Літавора Храптовіча – дзяржаўнага і грамадскага дзеяча ВКЛ, уладальніка маёнтка Шчорсы.
1794 – 215 гадоў з дня нараджэння Юзафа Кашыца – аднаго з кіраўнікоў паўстання 1830-31гг. на Навагрудчыне.
1799 – 210 гадоў назад у Фарным касцёле быў ахрышчаны Адам Міцкевіч.
1799 – 210 гадоў з першага ўпамінання ў дакументах вёсак Каменка, Панямонь.
1799 – 210 гадоў назад быў праведзены перапіс “дымоў” Навагрудскага павета.
1839 – 170 гадоў назад адбылося скасаванне Брэсцкай царкоўнай унііі і закрыццё базыльянскага кляштара ў Навагрудку.
1879 – 130 гадоў з дня нараджэння Рагулі Васіля Цімафеевіча – беларускага грамадска-культурнага дзеяча, ураджэнца в. Ачукевічы.
1879 – 130 гадоў з дня нараджэння Платона Цясевіча – славутага опернага спевака, ураджэнца в. Нягневічы.
1884 – 125 гадоў з дня нараджэння Фабіяна Абрантовіча – беларускага грамадскага і культурна-рэлігійнага дзеяча.
1889 – 120 гадоў назад у Навагрудку была адкрыта тытунёвая фабрыка.
1904 – 105 гадоў з дня нараджэння Афанасія Мартаса – рэлігійнага дзеяча, магістра багаслоўя, епіскапа Навагрудскага, ураджэнца Навагрудчыны.


1909 – 100 гадоў з дня нараджэння Лецка Рамана Сцяпанавіча – беларускага краязнаўца, калекцыянера, ураджэнца в. Вярбіцы.
1914 – 95 гадоў з дня нараджэння Валянціна Таўлая – беларускага паэта.
1919 – 90 гадоў назад адбыўся Першы з’езд Саветаў Навагрудскага павета.
1919 – 90 гадоў з дня нараджэння Барыса Рагулі – вядомага грамадска-палітычнага дзеяча.
1919 – 90 гадоў з дня нараджэння Кастуся Мерляка – беларускага грамадскага і культурнага дзеяча, ураджэнца в. Дзетамля.
1924 – 85 гадоў назад пачаліся археалагічныя даследаванні Навагрудскага замка.
1924 – 85 гадоў назад у Навагрудку быў створаны Міцкевічаўскі камітэт.
1924 – 85 гадоў назад пачаліся будаўнічыя работы па насыпу кургана Міцкевіча ў Навагрудку.
1924 – 85 гадоў з дня нараджэння Гаўрыіла Шутэнкі – навагрудскага паэта.
1929 – 80 гадоў з дня нараджэння Джэка (Ідэля) Кагана, вязня Навагрудскага гета.
1929 – 80 гадоў з дня нараджэння Кошур Марты Уладзіміраўны – Героя Сацыялістычнай працы, ураджэнкі в.Ляхава.
1934 – 75 гадоў назад была зачынена Навагрудская беларуская гімназія.
1934 – 75 гадоў з дня нараджэння Конана Уладзіміра Міхайлавіча – беларускага філосафа, крытыка і літаратуразнаўцы, ураджэнца в.Вераскава.
1934 – 75 гадоў з дня нараджэння Віктара Гроса – беларускага скульптара, ураджэнца в. Дзяляцічы.
1934 – 75 гадоў з дня нараджэння Лазоўскага Уладзіміра Міхайлавіча – беларускага мовазнаўцы і педагога, ураджэнца в. Нянькава.
1939 – 70 гадоў з дня уваходу часцей Чырвонай Арміі ў Навагрудак.
1939 – 70 гадоў з дня нараджэння Каранеўскага Аляксандра Рыгоравіча – беларускага краязнаўца, музеяведа, журналіста, ураджэнца в. Мілушава.
1939 – 70 гадоў з дня нараджэння Новіка Яўгена Канстанцінавіча – беларускага гісторыка і педагога, ураджэнца в. Рахавец.
1944 – 65 гадоў назад, 8 ліпеня Навагрудак быў вызвалены ад нямецка-фашысцкіх акупантаў.
1944 – 65 гадоў з дня нараджэння Лецкі Яўгена Рыгоравіча – беларускага пісьменніка, празаіка, крытыка і літаратуразнаўцы, ураджэнца в. Пабрэззе.
1949 – 60 гадоў з дня нараджэння Сіплевіч Раісы Паўлаўны – беларускай мастачкі, ураджэнкі в. Пабрэззе.
1949 – 60 гадоў з дня нараджэння Стома Вячаслава Іосіфавіча – беларускага пісьменніка, празаіка, паэта, ураджэнца в. Несутычы.
1949 – 60 гадоў з дня нараджэння Казыра Леаніда Аляксеевіча – беларускага перакладчыка і літаратуразнацы, ураджэнца в. Негрымава.

Галіна Кавальчук – ст.навуковы супрацоўнік Навагрудскага гістарычна-краязнаўчага музея.

No comments: